پنجمین روز حملات اسرائیل به ایران؛ نگاهی به آنچه گذشت

خبرگزاری هرانا – درگیری‌ نظامی میان ایران و اسرائیل که از بامداد جمعه ۲۳ خرداد با حملات هوایی اسرائیل به خاک ایران آغاز شد، امروز پنجمین روز خود را تجربه کرد. از شروع درگیری مناطق نظامی، غیرنظامی و مسکونی در ایران مورد هدف قرار گرفتند. امروز سخنگوی جمعیت هلال احمر اعلام کرد که از ابتدای حملات اسرائیل تاکنون ۲۱ استان کشور درگیر شده اند. بر پایه گزارش‌های منتشرشده، در جریان حملات امروز دست‌کم هفت نفر کشته یا مجروح شده‌اند. بر این اساس، شمار کل تلفات و مجروحان این درگیری‌ها طی پنج روز اخیر، به روایت منابع غیردولتی، به حداقل ۱۹۱۱ نفر رسیده؛ شامل ۵۸۵ کشته و ۱۳۲۶ مجروح.

ابعاد جغرافیایی و سیر رویدادها

در ادامه حملات نظامی اسرائیل به خاک ایران، امروز شماری از زیرساخت‌های انرژی، تأسیسات نظامی و اماکن مسکونی در استان های تهران، اصفهان، آذربایجان شرقی، البرز، مرکزی، قزوین، خوزستان، هرمزگان، آذربایجان غربی، خراسان رضوی، کردستان، کرمانشاه، چهارمحال و بختیاری، همدان، بوشهر و کرمان مورد حمله قرار گرفتند. استان اصفهان امروز در صدر اهداف اسرائیل قرار داشت.

در خصوص گستردگی جغرافیایی حملات اسرائیل در ایران، مجتبی خالدی، سخنگوی جمعیت هلال احمر بدون اشاره به اسامی استان هایی که مورد حمله قرار گرفتند، گفت: “از ابتدای حملات اسرائیل تاکنون ۲۱ استان درگیر شده اند.” 

خسارات جانی به امدادگران هلال‌احمر در تهران نیز از وقایع شاخص امروز بود. طبق اظهارات سخنگوی هلال احمر تاکنون چهار امدادگر در حملات اسرائیل کشته شده اند.

وقوع انفجار در برخی از مناطق باعث ایجاد خسارات گسترده و احتمالاً تلفات انسانی شده است. اطلاعات تکمیلی در حال بررسی و به‌روزرسانی است.

 

تجهیزات نظامی و گستردگی حملات

ارتش اسرائیل پیشتر اعلام کرد بود که طی سه روز ابتدایی حملات به ایران، ۷۲۰ حمله هوایی به نقاط مختلف ایران انجام داده است. این آمار تاکنون از سوی آن کشور بروزرسانی نشده است.

در تحقیقات گروههای حقوق بشری موضوع تناسب در قوانین جنگ اهمیت ویژه ای دارد، این تناسب در ابعاد مختلف از جمله تناسب اهداف و سلاح ها نیز مهم است. بر اساس اطلاعات گردآوری شده از منابع معتبر، ارتش اسرائیل در حمله خود از سلاحهای زیر بهره برده است:

۱. Harop  (هاروپ) – پهپاد انتحاری : پهپاد انتحاری ساخت صنایع هوافضای اسرائیل  (IAI) است که قادر است تا مدت طولانی در آسمان باقی بماند و با شناسایی اهدافی چون رادارها یا سامانه‌های پدافندی، خود را به آن‌ها بکوبد. در این عملیات برای کور کردن سامانه‌های راداری ایران به‌کار رفته است.

۲. Harpy  (هارپی) – پهپاد ضد رادار: نوع قدیمی‌تری از پهپادهای ضد رادار است که به‌طور خودکار به‌دنبال سیگنال‌های راداری می‌گردد و به‌محض شناسایی، به آن حمله می‌کند. از این پهپاد برای انهدام رادارهای مستقر در سامانه‌های موشکی ایران استفاده شد.

۳. F-35I Adir  (آدیر) – جنگنده پنهان‌کار چندمنظوره: نسخه سفارشی اسرائیلی از جنگنده نسل پنجمی F-35 آمریکا که با سامانه‌های بومی الکترونیکی تجهیز شده است. به‌دلیل قابلیت پنهانکاری، رهبری موج اول حملات را برعهده داشت و اهدافی چون مراکز فرماندهی، سامانه‌های پدافند و تاسیسات هسته‌ای را هدف قرار داد.

۴. F-15I Ra’am  (رعام) – جنگنده تهاجمی دوربرد: جنگنده‌ای دو موتوره با قابلیت حمل مقادیر زیاد تسلیحات سنگین که عمدتاً برای حمل بمب‌های سنگرشکن مانند GBU-28 به‌کار رفت. این جنگنده در حمله به تاسیسات زیرزمینی ایران از جمله نطنز نقش کلیدی داشت.

۵. F-16I Sufa  (سوفا) – جنگنده چندمنظوره: نسخه ارتقاء یافته F-16D آمریکایی است که قابلیت پرواز برد بلند و حمل تسلیحات هوشمند متعددی دارد. در این عملیات با حمل بمب‌هایی چون SPICE و JDAM به اهدافی مانند پایگاه‌های نظامی، سکوی موشکی و زیرساخت‌های ارتباطی حمله کرد.

۶. Delilah  (دلیلا) – موشک کروز هواپایه: موشک دوربردی است که می‌تواند در منطقه هدف پرواز کند و منتظر شناسایی دقیق هدف باقی بماند. این قابلیت باعث می‌شود برای هدف قرار دادن تجهیزات متحرک یا پنهان‌شده مانند سامانه‌های رادار یا خودروهای فرماندهی مؤثر باشد.

۷. Rampage  (رمپیج) – موشک هواسطح مافوق صوت: موشکی دقیق و سریع ساخت شرکت Elbit Systems اسرائیل است که برای هدف قرار دادن زیرساخت‌های استراتژیک مانند پناهگاه‌ها، کارخانه‌های موشک‌سازی و انبارهای مهمات به‌کار می‌رود. سرعت زیاد آن موجب دشوار شدن رهگیری توسط پدافند می‌شود.

۸. Blue Sparrow  (بلو اسپارو) – موشک بالستیک پرتاب‌شونده از هوا: در اصل یک موشک آزمایشی برای شبیه‌سازی تهدیدات بالستیکی بوده، اما شواهد میدانی نشان می‌دهد اسرائیل از آن به‌صورت عملیاتی برای هدف قرار دادن زیرساخت‌های استراتژیک استفاده کرده است.

۹. LORA  (لورا) – موشک بالستیک کوتاه‌برد: موشکی زمین‌پایه با برد ۴۰۰ کیلومتر که برای هدف قرار دادن اهداف ثابت با دقت بالا  (کمتر از ۱۰ متر) طراحی شده است. در آغاز عملیات، اسرائیل از این موشک برای انهدام زیرساخت‌های کلیدی در غرب ایران استفاده کرد.

۱۰. SPICE-1000/2000 – بمب هدایت‌شونده گلاید: کیت‌های هدایت هوشمند هستند که بمب‌های سقوط ‌آزاد را به بمب‌های دقیق هدایت‌شونده با قابلیت قفل روی تصویر هدف تبدیل می‌کنند. در حمله به تاسیسات حساس ایران از این بمب‌ها استفاده گسترده شد.

۱۱. JDAM – بمب هدایت‌شونده با GPS:کیت‌های ساخت آمریکا هستند که به بمب‌های معمولی امکان هدایت دقیق با GPS را می‌دهند. اسرائیل از انواع مختلف این بمب‌ها برای حمله به اهداف ثابت استفاده کرده است.

۱۲. GBU-39 SDB – بمب کوچک هدایت‌شونده: بمب‌هایی کوچک با دقت بالا هستند که به‌واسطه اندازه کوچکشان قابلیت حمل همزمان چندین عدد در یک جنگنده را دارند. برای حمله به اهدافی با احتمال تلفات جانبی بالا مناسب‌اند.

۱۳. GBU-28 – بمب سنگرشکن: بمب ۵۰۰۰ پوندی با قابلیت نفوذ تا چندین متر در بتن مسلح و خاک که برای هدف قرار دادن پناهگاه‌های زیرزمینی به‌کار می‌رود. در حمله به نطنز از این بمب‌ها استفاده شده است.

آخرین آمار از تلفات و خسارات انسانی تا این لحظه

از زمان شروع حملات اسرائیل به ایران صدها شهروند نظامی یا غیرنظامی کشته یا زخمی شدند. نظامی یا غیرنظامی بودن شمار قابل‌توجهی از قربانیان انسانی مورد اشاره در این گزارش، همچنان در دست بررسی است.

هرانا در کنار آمار ارائه داده شده در چهار روز ابتدایی حملات، در پی بررسی و مستند کردن بخش دیگری از اطلاعات و اسناد دریافتی، ۸۰۶ کشته و مجروح دیگر را به عنوان تلفات انسانی در گزارشات چهار روز نخست خود لحاظ کرد. هر چند در برخی موارد اطلاعات جدید الزاما به معنای افزایش تعداد نیست بلکه تغییر در دسته بندی های آسیب دیدگان ایجاد می کند.

علاوه بر خسارات جانی روزهای گذشته که در بخش پیشین به آن اشاره شد، امروز نیز سه کشته و چهار مجروح در پی حملات اسرائیل مستند شد؛ با این احتساب به روایت هرانا که متکی به شبکه داوطلبان و سایر گروههای غیردولتی است، مجموع زخمی‌ها و کشته شدگان ناشی از حملات اسرائیل تاکنون به دستکم۱۹۱۱ تن رسیده است.

 

به روایت منابع غیردولتی تا زمان تنظیم این گزارش مجموعا ۱۹۱۱ شهروند نظامی یا غیرنظامی کشته یا زخمی شدند از قرار:
غیرنظامیان:
کشته‌شده: ۲۳۹
مجروح: ۳۳۵
نظامیان:
کشته‌شده: ۱۲۶
مجروح: ۱۲۳
نامشخص:
کشته‌شده: ۲۲۰
مجروح: ۸۶۸
کل کشته‌شدگان: ۵۸۵
کل مجروحان: ۱۳۲۶
مجموع تلفات انسانی: ۱۹۱۱ نفر

در حالی که بررسی دقیق منابع مختلف غیردولتی، تلفات انسانی در ایران را ۱۹۱۱ مستند می‌کند، روز جاری علی موسوی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در لندن اعلام کرد که تاکنون نزدیک به ۱۵۰۰ نفر در حمله اسرائیل به ایران کشته و زخمی شده‌اند. وی آمار دقیقی ارائه نداد اما گفت ۲۲۴ غیرنظامی از جمله ۲۰ کودک کشته شده‌اند. این در حالی است که روز گذشته وزیر بهداشت اعلام کرده بودن در چهار روز ابتدایی حملات ۱۸۰۰ تن در ایران مصدوم شدند.

ظهر امروز سخنگوی جمعیت هلال احمر اعلام کرد که “تا این لحظه ۱۴۵ مصدوم توسط هلال احمر به بیمارستان‌ها منتقل و ۷۵ نفر در محل حادثه درمان شدند.” همچنین سخنگوی دولت گفت که حملات اسرائیل به مصدومیت ۱۲۰ کودک و زن منجر شده است.

پیشتر نیز حسین کرمان‌پور رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت در یک پست در شبکه های اجتماعی مدعی شده بود در ۶۵ ساعت نخست حمله اسرائیل به ایران ۱۴۸۱ مصدوم و کشته شدند. او گفت “بیش از ۹۰ درصد این افراد غیرنظامی بودند”. آقای کرمان‌پور مدعی شد از این تعداد ۵۲۲ تن ترخیص شده اند. این مقام درمانی کشته شدگان را ۲۲۴ تن و مجروحان را ۱۲۵۷ اعلام کرد.

ادامه حملات اسرائیل به زیرساخت‌های غیرنظامی ایران در پنجمین روز

حملات اسرائیل در پنجمین روز خود مناطق غیر نظامی و زیرساختها در شهرهای تهران، کاشان، تبریز، نظرآباد، زرندیه، خمین، قزوین، نجف آباد، اردستان، شاهین شهر و نایین را مورد اصابت قرار داد. در این میان صدا و سیما در تهران، شهرک صنعتی نظرآباد و شهرک صنعتی زاویه از جمله موارد غیر نظامی در اهداف اسرائیل بودند. 

با توجه به مستندات و گزارشات دریافتی، خیابان پیروزی، مناطقی در اطراف صدا و سیما، مجیدیه، اندرزگو، میدان سبلان، ولنجک، پاسداران و الهیه در تهران، شهرک ولایت در قزوین، نقاطی در سه راهی علویجه شاهین شهر از جمله مناطق غیرنظامی بودند که هدف حملات قرار گرفتند.

همچنین روز جاری شهرهای مهاباد، تهران، نطنز، بندرعباس، قزوین، شیراز، تبریز، مشهد، سقز، سبزوار، کرمانشاه، اهواز، نهاوند، ملایر و بوشهر شاهد درگیری پدافند هوایی با پرتابه های متخصام بودند.

در کنار اماکن غیرنظامی، یکی از مقرهای ایست و کنترل در منطقه کاشان، پادگان حشمتیه، پادگان الزهرا تبریز، پادگان قدس سپاه در شاهین شهر، یک زاغه مهمات و پایگاه آیت در ویلاشهر، پدافند هوایی هاشم آباد نایین، یک زاغه مهمان در اختیارآباد و پادگان ۱۵ خرداد اصفهان از جمله اهداف نظامی امروز بودند که مورد آسیب قرار گرفتند.

اختلال در ارتباطات و پیامدهای ثانویه

از روز اول حملات، وزیز ارتباطات مدعی شد وزارت خانه تحت امر او «به‌دلیل شرایط ویژه کشور» اینترنت را به‌طور موقت محدود کرده است. پیام‌رسان واتساپ برای پنجمین روز متوالی مسدود ماند و صدا و سیما به عنوان تنها متولی برنامه های رادیویی و تلویزیونی در ایران، از شهروندان ایرانی درخواست کرد که پیام رسان واتس آپ و اینستاگرام را از گوشی های خود پاک کنند. این رسانه مدعی شد این اپلیکیشن ها با سرقت داده های کاربران ایرانی در کنار اسرائیل قرار دارند.

همچنین از نخستین ساعات درگیری نظامی، دسترسی کاربران به خدمات مبتنی بر کلادفلر مختل شده است، وضعیت ادامه داری که فعالیت رسانه‌های مستقل، انتقال داده‌های امدادی و دسترسی فوری به اطلاعات را با مشکل جدی روبه‌رو کرده است.

صبح روز جاری زیرساخت های بانک سپه مورد حمله سایبری قرار گرفت و خدمات آن از دسترس شهروندان خارج شد. خبرگزاری فارس،‌ وابسته به سپاه پاسداران،‌ با تایید حمله سایبری به بانک سپه و اختلال در خدمات آنلاین آن،‌ اعلام کرد به‌دلیل پشتیانی بانک سپه از برخی جایگاه های سوخت ممکن است در ساعات آینده اختلالاتی در برخی پمپ بنزین‌ها ایجاد شود.

عصر امروز نیز کاربران استان‌های مختلف از اختلال گسترده در اینترنت خبر دادند. تاکنون هیچ یک از مقامات رسمی کشور در این خصوص اظهار نظر نکرده است.

رسانه‌های رسمی نیز گزارش داده‌اند که کاربران در استان‌های مختلف ایران با اختلال گسترده در دسترسی به اینترنت مواجه شده‌اند. هم‌زمان، رادار آروان‌کلاد و داشبورد شرکت ارتباطات زیرساخت، که وضعیت لحظه‌ای اینترنت را نمایش می‌دهند، نیز دچار اختلال شده‌اند. برخی کارشناسان حوزه فناوری اطلاعات نیز هشدار داده‌اند که احتمال قطع ارتباط با اینترنت بین‌المللی در ساعات پیش‌رو وجود دارد. از سوی دیگر “نت بلاکس” که محدودیت دسترسی به اینترنت در جهان را رصد میکند، اخلال اینترنت را در ایران تایید کرد.

ادامه حملات اسرائیل امروز بازار بزرگ تهران را به تعطیلی کشاند. براساس تصاویر منتشر شده، مغازه داران از باز کردن مغازه های خود امتناع کردند.

بازداشت ها و برخوردهای امنیتی

امروز نیز دستکم ۲۱  شهروند به دلیل فعالیت در فضای سایبری بازداشت شدند. در این میان یک تن در بافق، ۱۸ تن در استان لرستان، یک شهروند در بوکان و یک شهروند در تهران بازداشت شدند.

با احتساب بازداشت شدگان جدید، در طی پنج روز اخیر ۱۳۹ شهروند ایرانی به دلیل فعالیت در فضای سایبری و نشر محتوا در زمینه حمله اسرائیل به ایران، بازداشت شده اند.

همچنین روز جاری خبرگزاری فارس، رسانه نزدیک به نهادهای امنیتی، طی گزارشی از تشکیل پرونده و بازداشت شماری از شهروندان و رسانه ها خبر داد. در بخشی از این گزارش آمده است، از میان رسانه‌ها خبرگزاری ایسنا، سایت دیده‌بان ایران و وب‌سایت عصر ایران، کانال‌ تلگرامی سلام و مصطفی مهرآیین، مطهره گونه‌ای، صادق الحسینی، علی شریف زارچی، عسل اسماعیل‌زاده، حسن اسدی لاری، عطیه راد، علی طارمی، عاطفه چهارمحالیان، هادی طباخ‌گر و هادی کسایی‌زاده از جمله فعالان فضای مجازی بودند که برخی از آن‌ها تذکر دریافت کردند، برای برخی پروندهٔ قضایی تشکیل شده و برخی نیز با دستور مقام قضایی بازداشت شدند. هرانا پیشتر بازداشت مطهره گونه‌ای و مصطفی مهرآیین را گزارش کرده بود.

خبرگزاری تسنیم در گزارشی از بازداشت دو تن در شهر های اصفهان و ساوجبلاغ خبر داد و آنها را “عوامل وابسته به سرویس جاسوسی موساد” عنوان کرد. معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار زنجان نیز از بازداشت شماری به اتهام همکاری با اسرائیل خبر داد. همچنین خبرگزاری های دولتی با انتشار ویدیویی اعلام کرد که یک تن در بوشهر به اتهام همکاری با سازمان اطلاعات اسرائیل بازداشت شده است.

لازم به ذکر است که روز گذشته یک زندانی در ایران به نام اسماعیل فکری با اتهام «جاسوسی برای اسرائیل» اعدام شد. خبرگزاری قوه قضائیه مدعی شد که آقای فکری در آذر ۱۴۰۲ دستگی و پس از صدور حکم اولیه، پرونده برای رسیدگی به فرجام‌خواهی به دیوان عالی کشور ارسال شد که “با توجه به مستندات موجود”، حکم دادگاه تایید و ابرام شد.

از دیگر اخبار مرتبط با وقایع اخیر میتوان به لغو مرخصی پرستاران کشور اشاره کرد. سجاد رضوی، معاون درمان وزارت بهداشت، اعلام کرد که تمامی مرخصی‌های پزشکان و پرستاران در سراسر کشور لغو شده و از آنان خواسته شده است به‌طور مستمر در مراکز درمانی حضور داشته باشند.

تاکید بر پایبندی به ضروریات 

با گسترش پیامدهای میدانی حملات، آسیب به زیرساخت‌های غیرنظامی و اختلال در خدمات امدادی و درمانی نیز افزایش یافته است. این شرایط، ضرورت رعایت دقیق الزامات حقوق بشردوستانه، از جمله اصل احتیاط، تناسب، و تفکیک اهداف را بیش از پیش آشکار ساخته است.

تأکید بر تضمین دسترسی ایمن و بدون مانع به کمک‌های اضطراری و حمایت از جمعیت غیرنظامی، از سوی نهادهای بین‌المللی و مدافعان حقوق بشر بار دیگر تکرار شده است. در عین حال، خطر استمرار حملات فاقد تمایز و بی‌توجه به موقعیت غیرنظامیان، چالشی جدی برای مشروعیت اقدامات نظامی طرفین محسوب می‌شود.

مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، ضمن ادامه رصد تحولات میدانی، بر لزوم انجام تحقیقات مستقل، مستندسازی دقیق موارد مشکوک به نقض، و پیگیری پاسخگویی حقوقی همه طرف‌ها تأکید کرده است.