زارا اسماعیلی: یکی از تبار قمر، دلکش و هایده
نادر افراسیابی - در حکومتی که ۳۰۰ هزار مداح در ۹۸ هزار هیات مذهبی، فقط یک نوا را سر داده‌اند، زارا اسماعیلی با صدایی قوی مانند صدای هایده به زندان می‌افتد. از محل نگهداری او هم اطلاعی در دست نیست. با مشکلات زارا و هم‌نسلان او آشنا می‌شویم.
نادر افر اسیابی
زارا اسماعیلی، هنرمند موسیقی و اجراگر خیابانی
۱۶ مرداد ۱۴۰۳
چه اتفاقی افتاده است؟
مأموران امنیتی به دلیلی نامشخص زارا اسماعیلی، هنرمند جوان و اجراگر خیابانی را بازداشت کردهاند. ۱۰ روز از بازداشت او می‌گذرد و هنوز هیچ اطلاعی از محل نگهداری او در دست نیست. زارا در مکان‌های عمومی به ویژه در باغ فردوس و در شهرک اکباتان یا در مترو، بدون حجاب اجباری آواز می‌خواند و ویدیوهای کوتاهی از این اجراها را در اینستاگرام به اشتراک می‌گذاشت. برخی صدای او را با صدای هایده مقایسه کردهاند. در این گزارش هم نام او در کنار نام قمر و دلکش و هایده آمده است. ممکن است برخی خوانندگان مقایسه زارا با قمر و دلکش و هایده را برنتابند. آن‌ها باید توجه کنند که این هنرمندان زیر دست استادانی بسیار بزرگ که همه از چهره‌های ماندگار موسیقی ملی ایران بودند آموزش دیده‌اند و در شرایط کاملا حرفه‌ای و در محیطی امن صدایشان را پرورش داده‌اند. این امکانات از زارا و هم‌نسلان او اما دریغ شده است.
در این گزارش سعی می‌کنیم محیط اجتماعی و فرهنگی هنرمندانی مانند زارا را نشان دهیم.
کاوه، یک هنرمند موسیقی می‌گوید: «خواندن زن‌ها هنوز جزو خط قرمزهاست. اما زن‌ها همچنان فعالیت می‌کنند. فعالیت آن‌ها زیرزمینی و مخفی‌ست. از اجرا در کافه‌ها خبری نیست، مگر با هماهنگی از قبل، در جمع مخاطب دستچین شده و پشت درهای بسته. اگر جز این باشد، قطعاً کافه را پلمب می‌کنند. کنسرت‌هایی هم زنان برگزار می‌کنند. اما مخفیانه و با در نظر گرفتن همه جوانب امنیتی. بلیت هم فقط به کسانی می‌فروشند که آن‌ها را بشناسند. کنسرت هم مخفیانه است و طبعاً اجازه تصویربرداری و ضبط صدا به کسی نمی‌دهند. برای همین رسانه‌ها معمولاً از این کنسرت‌ها با خبر نمی‌شوند و در شبکه‌های اجتماعی هم بازتاب چندانی ندارد. اما این‌طور کنسرت‌ها هست.»
امکانات دیگری هم البته وجود دارد. برای مثال لیبل‌های خارجی. اما وقتی همه این راه‌ها مسدود باشد، تنها راهی که باقی می‌ماند خیابان است. هنرمندان زن در این میان به مراتب آسیب‌پذیرترند. هم در معرض انواع مزاحمت‌ها و هم در خطر بازداشت قرار دارند. کاوه می‌گوید: «برخورد مردم با موسیقی خیابانی در مجموع بهتر شده. هنرمندان جرأت بیشتری پیدا کردهاند. اما اگر پلیس ببیند، سعی می‌کند جمع کند. ساز زدن در خیابان در مجموع راحت‌تر است. خواندن سخت‌تر. برای زنان تقریباً محال.»
هدف حکومت این است که هنرمندان سرکش را از همان آغاز، در جوانی فرسوده کند و سایر هنرمندان را هم در چارچوب‌های بسته‌ای قرار دهد چنان‌که هرگز نتوانند جان بگیرند. این راهبرد اصلی‌ست. سند موسیقی و مانند آن، کارکرد تزئیتی دارد.
بیش از ۱۰ روز از بازداشت زارا اسماعیلی، هنرمند خیابانی می‌گذرد و هنوز حتی از محل نگهداری او هم اطلاعی در دست نیست. خیابان عرصه هنرنمایی هنرمندانی مانند زاراست و حکومت آن‌ها را به رسمیت نمی‌شناسد و به همین سبب هم در مقایسه با هنرمندان رسمی آسیب‌پذیرترند.
زارا اسماعیلی سال‌هاست که در اینستاگرام فعالیت دارد. او یک اجراگر است با صدایی قوی که در مکان‌های عمومی به ویژه در باغ فردوس و در شهرک اکباتان یا در مترو، بدون حجاب اجباری آواز می‌خواند. او ویدیوهای کوتاهی از این اجراها را در اینستاگرام به اشتراک می‌گذاشت.
صدای قدرتمند او و اجراهایش از ترانه‌های هایده، و ایمی واینهاوس، خواننده فقید بریتانیایی با استقبال بسیار مردم همراه می‌شد. صفحه اینستاگرام او همچنان در دسترس است.