خاموشی کارخانه‌ها

یک کارخانه بسته می‌شود و کارگران به تظاهرات می‌پردازند. دولت ناتوانی خود را ابراز می‌کند و اشک‌ها سرازیر می‌شود. به زودی گرد و غبار و ویرانی همه‌جا را درمی‌نوردد. رسانه‌ها، که همیشه در برابر ماهیت سیاسی انتخاب‌های صاحبان قدرت سکوت کرده‌اند، چنین توضیح می‌دهند: «زندگی ادامه دارد». نابودی کار و شکستن سنگر کارگری در شمال غرب ایتالیا، از جمله این مسائل است.

نویسنده Paolo Valenti برگردان شروين احمدي  

منبع:لوموند دیپلماتیک

این منطقه را «دیترویت ایتالیا» می‌‌‌نامیدند. برای چندین دهه، تورین یکی از قلب‌های تپنده صنعت خودروسازی اروپا بود. صد و بیست و پنج سال پیش، در این شهر واقع در منطقه پیه‌مونتی در شمال غربی کشور، کارخانه فیات (کارخانه خودروسازی ایتالیایی) قبل از تبدیل شدن به بزرگترین شرکت در مقیاس جهانی، تأسیس شد. در سال ۱۹۶۷، در اوج معجزه اقتصادی ایتالیا، کارخانه میرافیوری در جنوب شهر روزانه ۵۰۰۰ خودرو تولید می کرد و ۵۲۰ هزار نفر در آن مشغول به کار بودند. از آن پس، سکوت بر بخش بزرگی از کارخانه حاکم شده است: تولید به حداقل رسیده و نیمی از ۳ میلیون متر مربع مساحت محل به حال خود رها شده و بیشتر از ۳۳ دروازه ورودی کارگاه‌ها که زمانی شاهد رفت و آمد مداوم کارگران و تجهیزات بود، بسته مانده اند.

جاکومو زولیانلو، مسئول پذیرش کارگاه مونتاژ بدنه خودرو در کارخانه، وضعیت را این چنین خلاصه می‌کند: «یک سقوط آهسته به جهنم». از زمان شروع کارش در خط مونتاژ در سال ۱۹۸۵، او شاهد تغییرات متوالی در شرکت بوده است: خرید لانچیا، آبارث، آلفارومئو و مازراتی، سپس ادغام با کرایسلر در سال ۲۰۱۴ و قرارداد با گروه پژو - سیتروئن در سال ۲۰۲۱، که به تاسیس شرکت چند‌ملیتی استلانتیس(Stellantis) انجامید. ما در دروازه ورودی شماره ۲، در انتهای یک روز کاری نادر با او ملاقات می‌کنیم: آقای زولیانلو یکی از ۲۰۰۰ کارگر کارگاه مونتاژ بدنه خودرو است که از سال ۲۰۰۸ تا حدودی بیکار شده‌اند. طبق گفته فدراسیون فلزکاران ایتالیا (FIM-CISL)، آنها فقط چهارده روز بین ژوئیه گذشته و سپتامبر کار کرده‌اند. طبق اطلاعاتی که شرکت نه تایید و نه رد کرده است، پس از یک بازگشایی کوتاه مدت در پاییز امسال، کارخانه دوباره تا سال آینده بسته خواهدشد(۱). آقای زولیانلو می‌گوید: «از تقریباً ۱۷۰۰ یورویی که می‌بایست به دستم می‌رسید ،فقط ۱۱۵۰ دریافت کردم. برخی از همکارانم برای تأمین هزینه تحصیل فرزندانشان زیر قرض رفته‌اند».

شعبه کارخانه در میرافیوری (Mirafiori) اکنون تنها سه مدل را تولید می‌کند و آن‌هم نه بطورکامل: فیات ۵۰۰ الکتریکی و دو مدل مازراتی لوکس. طی ۹ ماهه اول سال جاری، ۲۲۲۴۰ خودرو مونتاژ شده است که نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۲۳ کاهش ۷۰ درصدی را نشان می‌دهد. امری که متاثر از ترکیب چندین عامل است: کاهش قدرت خرید مصرف‌کننده‌ها، افزایش قیمت انرژی و مواد خام، رقابت فزاینده چین و انتقال به تولید خودور الکتریک که توسط اتحادیه اروپا تحمیل شده است. اتحادیه در مارس ۲۰۲۳ ممنوعیت تولید خودروهای با سوخت کربنی را از سال ۲۰۳۵ اعلام کرد. اما کنار گذاشتن تولید در کارخانه میرافیوری درعین‌حال نشان‌دهنده شکست سیاست صنعتی رم است: از اکتبر ۲۰۱۶، دولت ابتدا به Fiat Chrysler Automobiles (FCA) و سپس به استلانتیس برای حمایت از تولید و جلوگیری از نابودی اشتغال در کارخانه‌های ایتالیایی ۱۰۰ میلیون یورو کمک کرده است. البته به آن وام‌های تضمین‌شده و ۹۰۰ میلیون یوروئی که برای تامین مالی توقف موقتی تولید (به دلایلی مانند کوید) پرداخت شده است نیز اضافه می‌شود (۲). با وجود این، شرکت به تمرکز سرمایه‌گذاری‌های خود در خارج از ایتالیا ادامه داده، آن‌هم در شرایطی که تولید و اشتغال در کشور همچنان رو به کاهش بوده و تعداد کارکنان از ۷۱ هزار کارمند و کارگر، به ۴۲ هزار نفر رسیده است. در کارخانه میرافیوری این تعداد به ۱۲ هزار نفر رسیده که معادل نیمی از نیروی کار پانزده سال پیش است که در میان آنها ۶۰۰۰ نفر کارگر «یدی»‌ وجود داشت.

رناتو لانتستی، اقتصاددان می‌گوید: «آنچه طبقه سیاسی کم داشت و هنوز هم کم دارد یک بینش است. که این شامل نداشتن انتخاب نیز می‌شود. در طول سال‌ها، ده‌ها طرح را شاهد بوده‌ایم که همواره با نام‌های متفاوت، بدون استراتژی، بدون شفافیت و بدون ارزیابی تأثیر واقعی‌شان، منابع را به هدر داده‌اند. در حالی که سیاست صنعتی باید برعکس به عنوان یک قرارداد تلقی شود: من این پول را به شما می‌دهم تا این کار را انجام دهید و نتایج را هم بررسی خواهم کرد». آقای ادی لازی، دبیر فدراسیون کارکنان متالورژی تورین (FIOM-CGIL)، نیز معتقد است که «تنها یک ”طرح مارشال“ برای خودروی الکتریک» می‌تواند صنعت را احیا کند و کارخانه میرافیوری را نجات دهد: «ما با محدودیت‌های طرح سال ۲۰۳۵ موافقیم، اما باید دولت با مشارکت بخش خصوصی، به طور انبوه در انرژی‌های تجدیدپذیر و زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری کند، که از ایجاد ایستگاه‌های شارژ خودرو شروع می‌شود».

با این حال، به نظر می‌رسد تصمیمات اخیر دولت خانم ملونی در جهت مخالف انجام می‌گیرد. در قانون مالی که در پایان اکتبر ارائه شد و در حال حاضر در مجلس مورد بحث قرار گرفته، کاهش بیش از ۴ میلیارد یورویی در صندوق خودرو را پیش‌بینی شده است. این صندوق توسط دولت دراگی در سال ۲۰۲۲ دقیقاً برای حمایت از صنعت انرژی الکتریکی ایجاد شد. با این حال، اعضای دولت همچنان به عنوان مدافعان این بخش ظاهر می‌شوند، بدون اینکه از انتقاد خود از مدیریت استلانتیس چشم پوشی کنند.

این رفتار‌های نمایشی، کارگران و اتحادیه‌های آنها را از محکوم کردن بی‌عملی دولت باز نمی‌دارد. آقای لازی از «استراتژی رهاسازی» صحبت و تصریح می‌کند: «امروزه میانگین سنی کارگران در کارخانه ۵۶ سال است. اگر استلانتیس با این سرعت ادامه دهد و فقط برنامه‌های فرستادن کارگران به بازنشستگی بدون استخدام را دنبال کند، طی هفت تا هشت سال کارخانه خود به خود تعطیل می شود». آقای زولیانلو با این نظر موافق است: «حتی اگر قصدشان این باشد که کارخانه میرافیوری را ببندند، هرگز آن‌را آشکارا نمی‌گویند، زیرا از افکار عمومی واهمه دارند. خانواده آنیلی‌ها بی‌دلیل مالک دو روزنامه مهم کشور نشده‌اند» . صاحبان فیات از طریق شرکت هلدینگ خود Exor، در واقع دو روزنامه La Repubblica و La Stampa را کنترل می‌کنند که از پرخواننده‌ترین نشریات ایتالیا هستند و اغلب به برخورد چشم‌پوشانه با موضوعاتی متهم می‌شوند که به نوعی با منافع مالکان فیات، به ویژه بحران این شرکت مرتبط است. پاییز امسال، پس از دو اعتصاب در روزنامه La Repubblica به دلیل مداخلات مکرر صاحبان نشریه، گروه مطبوعاتی اعلام کرد که مدیر تحریریه را کنار گذاشته و آقای الکان را به جای او منصوب می‌کند(۳).

حتی ابتدایی‌ترین چیزها را هم باید در نبرد به دست آورد

در ۱۴ نوامبر، مدیران استلانتیس شعبه ایتالیا پس از ملاقات با آدولفو اورسو، وزیر تجارت و «ساخته شده در ایتالیا»( Made in Italy)، اعلام کردند که این شرکت «در نظر ندارد هیچ کارخانه‌ای را در ایتالیا ببندد و یا اخراج دسته‌جمعی انجام دهد» و بر تعهدات قبلی در مورد کارخانه میرافیوری تاکید کردند: آغاز تولید فیات ۵۰۰ هیبریدی تا سال ۲۰۲۵ و سرمایه‌گذاری ۲۴۰ میلیون یورویی برای تحول کارخانه. آقای جیانی مانوری، رئیس اتحادیه FIOM-CGIL در این کارخانه می‌گوید: «هیچ چیز جدیدی وجود ندارد. ما هنوز نمی‌دانیم چه زمانی تولید از سر گرفته می‌شود، برای چه مدت، چه حجمی، با چه تعداد کارگر و اینکه این پول در چه چیزی سرمایه‌گذاری می‌شود.» او همچنین تاکیدکرد:‌ «رئیس جمهور جورجیا ملونی باید مدیران استلانتیس را به Palazzo Chigi (محل ریاست شورا) احضار کند (تا شفاف‌سازی بیشتری ارائه شود)».

در کارخانه میرافیوری، حتی معدود دپارتمان‌هایی که به طور منظم فعالیت دارند، احساس می‌کنند که شرکت نوعی عدم تعهد تدریجی را دنبال می‌کند. آقای گیدو کاپلو، کارگر خط تولید گیربکس‌های برقی که با ظرفیت کامل کار می‌کند، نگران است: « تصور ما این است که آن‌ها هر کاری می‌کنند تا ما را وادار به ترک کارخانه کنند. ما خوش شانس هستیم که هنوز کار می‌کنیم، اما شرایط روز به روز سخت تر می‌شود. حتی ابتدایی‌ترین چیزها را هم باید در نبرد به دست آورد. ماه‌هاست که خواستار یک غذاخوری در محل هستیم، اما هنوز مجبوریم ده دقیقه برای رفتن به غذاخوری اصلی و ده دقیقه برای برگشت از آن، وقت بگذاریم جتی در زیر باران». آقای کاپلو یکی از جوان‌ترین افراد تیم است، اما تأثیرات عدم جذب نیرو و رکود شغلی را بر همکاران مسن‌تر خود مشاهده می‌کند: «اگر افرادی که در سن خاصی قرار دارند و فرسوده شده‌اند را مجبور به انجام هر کار‌ی کنیم، از جمله شیفت‌های شب، آنها نابود می‌شوند. بسیاری اکنون تنها یک نگرانی دارند: رسیدن به سن بازنشستگی، در صورت امکان با حفظ سلامتی خود».

در ۱۸ اکتبر در واکنش به وضعیت بحرانی روزافزون، اعتصاب گسترده‌ای در همه بخش‌های صنعت خودرو برگزار شد. به گفته اتحادیه‌های کارگری، ۲۰ هزار کارگر در آن روز در خیابان‌های پایتخت تظاهرات کردند و مشارکت در اعتصاب در کارخانه‌ها به سطوح بسیار بالایی رسید: به‌طوری که ۸۵ درصد از کارکنان میرافیوری، پس از تجمعی که یک روز قبل از آن برگزار شده بود، در این اعتصاب شرکت کردند. ما با کارگران کارخانه لیر در گرگلیاسکو، در هشت کیلومتری تورین، که نماد عواقب بحران خودرو بر تولیدکنندگان تجهیزات و پیمانکاران فرعی است، ملاقات کردیم. در این کارخانه صندلی‌های خودروها تولید و سپس در میرافیوری مونتاژ می‌شوند. در حال حاضر، این کارخانه بسته شده و ۴۰۰ کارگر تحت پوشش حق بیکاری نسبی قرار دارند که فقط تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۴ معتبر است.

خانم سارا دی امپریو، کارگر دوخت در لیر توضیح می‌دهد: «پولی که من دریافت می‌کنم فقط حداقل نیاز روزمره زندگی را تامین می‌کند ، اما شرایط وحشتناک است به‌ویژه از لحاظ روانی وقتی که نمی‌توانی کار کنی. ما احساس می‌کنیم که بی فایده و منزوی شده‌ایم و همه روزها مثل هم شده‌اند». به گفته اتحادیه FIOM-CGIL، ۵۰۰ شرکت پیمانکار فرعی خودرو از سال ۲۰۰۸ در استان تورین تعطیل شده‌اند که منجر به از بین رفتن ۳۵ هزار شغل شده است. خانم دی ایمپریو می‌ترسد درصورتی که مدیران شرکت و دولت برای افزایش دوره بیکاری نسبی به توافق نرسند، همین اتفاق برای کارگران کارخانه Grugliasco نیز بیافتد. نگرانی‌ها درمیان کارکنان شدت بیشتری یافته است به ویژه پس از اینکه خانم ملونی در سال ۲۰۲۳ حداقل درآمد شهروندی، معادل ایتالیایی درآمد همبستگی فعال (RSA) در فرانسه، را لغو کرد.

در سال‌های اخیر، خانم دی امپریو دوره‌های آموزشی که شرکت برای تسهیل یافتن کار برگزار کرده بود را دنبال کرده است، اما او متوجه شده که «شرکت‌هایی که نیروی کار استخدام کنند وجود ندارد و آنهایی که این کار را انجام می‌دهند، فقط قراردادهای موقت و بی‌ثبات پیشنهاد می‌کنند». کارگران مسن‌تر میرافیوری حتی بدبین‌تر از ایشان هستند. آقای زولیانلو با پرسشی تامل‌برانگیز می‌پرسد: «در ۵۸ سالگی، کجا می‌توانم کار پیدا کنم؟» پشت سر او، در کنار دروازه ورودی شماره ۲، فقط سکوت حاکم است.

Paolo Valenti

روزنامه‌نگار