منابع می گویند که سپاه پاسداران ایران کنترل صادرات نفت تهران را گسترش می دهد
نوشته جاناتان سائول و پریسا حافظی
18 دسامبر 20247:14 AM GMT+1 به روز شده 2 روز پیش

رویترز

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران (IRGC) کنترل خود را بر صنعت نفت ایران افزایش داده و تا ۵۰ درصد از صادرات نفتی که بخش عمده‌ای از درآمد تهران را تأمین می‌کند، در اختیار دارد. این منابع مالی همچنین برای تأمین مالی نیروهای نیابتی ایران در خاورمیانه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این اطلاعات براساس گزارش منابع امنیتی غربی، مسئولان ایرانی و افراد مطلع به رویترز ارائه شده است.

براساس این گزارش، تمامی جنبه‌های تجارت نفت ایران، از ناوگان مخفی تانکرهایی که نفت خام تحریم‌شده را حمل می‌کنند، تا لجستیک و شرکت‌های صوری که این نفت را می‌فروشند، عمدتاً به چین، تحت تأثیر روزافزون سپاه پاسداران قرار گرفته است. این میزان نفوذ پیش‌تر به‌طور عمومی گزارش نشده بود.

علیرغم تحریم‌های سخت‌گیرانه غرب، ایران بیش از ۵۰ میلیارد دلار در سال از درآمد نفتی کسب می‌کند که بزرگ‌ترین منبع ارز خارجی این کشور محسوب می‌شود. کارشناسان و منابع مختلف اعلام کردند که سهم سپاه از صادرات نفت در سه سال گذشته از حدود ۲۰ درصد به ۵۰ درصد افزایش یافته است.

سپاه پاسداران با تسلط بر بخش‌هایی از شرکت ملی نفت ایران (NIOC) و زیرمجموعه‌های تجاری آن، کنترل بیشتری بر صنعت نفت به دست آورده است. به گفته کارشناسان، این نهاد در زمینه دور زدن تحریم‌ها بسیار ماهر بوده، اما در مدیریت میادین نفتی تخصص کمتری داشته است.

این تسلط فزاینده همچنین تحریم‌های غرب را دشوارتر کرده، چرا که سپاه پاسداران از سوی ایالات متحده به عنوان یک سازمان تروریستی شناخته می‌شود.

ریسک‌پذیری

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (IRGC) یک نیروی قدرتمند سیاسی، نظامی و اقتصادی است که ارتباط نزدیکی با آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر عالی‌قدر ایران، دارد. این نهاد از طریق نیروی قدس خود که به عملیات‌های خارجی می‌پردازد، در خاورمیانه تأثیر زیادی دارد. نیروی قدس با تأمین مالی، تسلیحات، تکنولوژی و آموزش به گروه‌های متحد خود از جمله حزب‌الله لبنان، حماس در غزه، حوثی‌های یمن و شبه‌نظامیان در عراق، نفوذ خود را گسترش داده است.

اگرچه اسرائیل در سال گذشته تعدادی از فرماندهان ارشد سپاه را کشته است، اما کارشناسان نفتی سپاه توانسته‌اند عملیات خود را ادامه دهند. طبق گفته منابع غربی و ایرانی، دولت ایران از سال ۲۰۱۳ به بعد به جای پرداخت پول نقد، نفت را به سپاه پاسداران و نیروی قدس اختصاص داده است. این تصمیم به دلیل فشارهای مالی که دولت به دلیل مشکلات در صادرات نفت به علت تحریم‌های غربی در زمان برنامه هسته‌ای ایران، اتخاذ شد.

سپاه پاسداران در یافتن راه‌هایی برای فروش نفت حتی تحت فشار تحریم‌ها مهارت پیدا کرده است. درآمد نفتی ایران در سال ۲۰۲۳ به ۵۳ میلیارد دلار رسید که نسبت به ۵۴ میلیارد دلار در ۲۰۲۲، ۳۷ میلیارد دلار در ۲۰۲۱ و ۱۶ میلیارد دلار در ۲۰۲۰ افزایش یافته است.

چین بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران است و بیشتر نفت صادراتی به چین به پالایشگاه‌های مستقل می‌رود. سپاه پاسداران شرکت‌های صوری را برای تسهیل تجارت با خریداران چینی ایجاد کرده است. درآمدهای صادرات نفت به طور تقریباً مساوی بین سپاه پاسداران و شرکت ملی نفت ایران (NICO) تقسیم می‌شود. به گفته یک منبع مرتبط با فروش نفت ایران به چین، سپاه پاسداران نفت را با تخفیف ۱ تا ۲ دلار در هر بشکه نسبت به قیمت‌های NICO می‌فروشد، زیرا خریداران ریسک بیشتری را با خرید از سپاه می‌پذیرند.

شرکت‌های صوری مانند "هاوکون" در چین برای فروش نفت سپاه به کار گرفته می‌شوند. این شرکت باوجود تحریم‌ها همچنان به عنوان یک کانال فعال برای فروش نفت سپاه به چین عمل می‌کند. در یک معامله نفتی با شرکت ترکیه‌ای "باسلام ناکلیات" که خود تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارد، پرداخت‌ها از طریق بانک‌های آمریکایی و ترکیه‌ای انجام شده است.

ناوگان ارواح

این بخش به فعالیت‌های ناوگان مخفی (که به "ناوگان ارواح" معروف است) اشاره دارد که شامل تانکرهای نفتی می‌شود که نفت ایران را به صورت غیررسمی و مخفیانه منتقل می‌کنند.

فرمانده نیروی قدس، قاسم سلیمانی، که در حمله هوایی ایالات متحده در بغداد در سال ۲۰۲۰ کشته شد، ستاد مخفی‌ای برای فعالیت‌های قاچاق نفت این واحد راه‌اندازی کرده بود. این واحد ابتدا با حضور وزیر نفت سابق ایران، رستم قاسمی، آغاز به کار کرد، طبق اسناد اطلاعاتی.

رویترز نتوانست مشخص کند که تمام درآمدهای نفتی که از طریق سپاه پاسداران منتقل می‌شود به کجا می‌رود. ستاد و عملیات روزمره سپاه حدود یک میلیارد دلار بودجه سالانه دارد، طبق ارزیابی‌های دو منبع امنیتی که فعالیت‌های سپاه را پیگیری می‌کنند. آنها برآورد کردند که بودجه سپاه برای حزب‌الله لبنان حدود ۷۰۰ میلیون دلار در سال است.

شلو میت واگمن، مدیر کل سابق سازمان مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم اسرائیل، گفت: "آمار دقیق فاش نشده است، زیرا حزب‌الله منابع مالی خود را پنهان می‌کند، اما برآوردها نشان می‌دهند که بودجه سالانه آن بین ۷۰۰ میلیون تا یک میلیارد دلار است. حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد از این بودجه مستقیماً از ایران می‌آید."

حزب‌الله به درخواست برای اظهار نظر پاسخ نداد.

شرکت نفتی اصلی ایران، NITC  که پیش‌تر نقش مهمی در صادرات داشت، اکنون خدماتی به سپاه پاسداران ارائه می‌دهد. این شرکت عملیات انتقال نفت از کشتی به کشتی را انجام می‌دهد تا نفت ایران را به کشتی‌هایی که توسط سپاه پاسداران اداره می‌شوند منتقل کند و نفت خام را به چین ارسال کند. این نوع انتقالات به‌طور معمول برای پنهان کردن منبع نفت انجام می‌شود.

NITC   به درخواست برای اظهار نظر پاسخ نداد.

در ماه اوت، دفتر ملی مقابله با تأمین مالی تروریسم اسرائیل، بخشی از وزارت دفاع این کشور، تحریم‌هایی را علیه ۱۸ تانکر که به گفته آنها در حمل نفت متعلق به نیروی قدس دخیل بودند، اعمال کرد. در ماه اکتبر، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده تحریم‌هایی را علیه ۱۷ تانکر دیگر اعمال کرد که بخشی از "ناوگان ارواح" ایران، به غیر از کشتی‌های متعلق به NITC  بودند. این تحریم‌ها در تاریخ ۳ دسامبر علیه ۱۸ تانکر دیگر ادامه یافت.