نگاه گاردین به آشوب سوریه: ائتلاف ها تغییر می کنند در حالی که کنترل اسد ضعیف می شود

با یک دیکتاتوری تحت فشار، هرج و مرج یک ملت می تواند اتحادهای منطقه ای را تغییر دهد و بی ثباتی گسترده تری را در سراسر خاورمیانه ایجاد کند.

آیا جنگ سوریه - طولانی‌ترین و دومین کشنده‌ترین درگیری قرن ۲۱ - بالاخره به پایان خود نزدیک شده است؟ چنین احتمالی بعید به نظر می‌رسد. در حالی که ائتلافی از شورشیان از شمال به سمت پایتخت، دمشق، پیشروی می‌کنند و گذرگاه‌های کلیدی مرزی در جنوب را تصرف کرده‌اند، سقوط حکومت اسد همچنان بیشتر یک پیش‌بینی است تا واقعیت. با این حال، احتمال پایان حکومت بشار اسد در حال افزایش است. نیروهای نظامی که زمانی حکومت او را نجات دادند - قدرت هوایی روسیه و جنگجویان حزب‌الله - اکنون در اوکراین و لبنان مشغول‌اند. اسد بیش از پیش آسیب‌پذیر به نظر می‌رسد.

از زمان رسیدن بهار عربی به سوریه در مارس ۲۰۱۱، رژیم اسد بارها پیش‌بینی‌های مربوط به سقوط خود را به چالش کشیده است. او که با ترس و ارعاب حکومت می‌کند، به‌طور معتبر به استفاده از تسلیحات شیمیایی، نیروی کشنده و شکنجه بی‌رحمانه علیه مردم خود متهم شده است. سوریه بدون او وضعیت بهتری خواهد داشت. سرنوشت اسد سال گذشته تغییر کرد، زمانی که پس از یک دهه انزوا به جامعه عرب بازگشت. با این حال، این بازگشت بیشتر بازتابی از منافع شخصی پادشاهان و مستبدان عرب بود تا آشتی واقعی. آن‌ها اسد را گزینه‌ای امن‌تر از هرج و مرج احتمالی سقوط او می‌دیدند.

از زمان شروع خشونت‌ها در هفته گذشته، بیش از ۸۰۰ نفر از جمله ۱۱۱ غیرنظامی کشته شده‌اند. زخم‌های جنگ داخلی سوریه همچنان التیام نیافته است. طی سال‌ها، رژیم اسد ۱۲ میلیون نفر را آواره کرده است، بسیاری از آن‌ها را به طور کامل از کشور خارج کرده است. امروز، ۲ میلیون سوری در اردوگاه‌های پناهندگان در شرایط وخیمی در استان ادلب زندگی می‌کنند که بزرگ‌ترین منطقه از مناطق موسوم به "کاهش تنش" است که توسط توافقی شکننده میان ترکیه، روسیه و ایران ایجاد شده است. علیرغم این توافق، رژیم سوریه حملات بی‌امان خود را ادامه داده و ادلب و مناطق مشابه در جنوب را به ویرانه تبدیل کرده است.

ترکیه بر ادلب نفوذ دارد، اما کنترل کامل بر آن ندارد. آتش‌بس میان حزب‌الله و اسرائیل در لبنان باعث شد گروه‌های شورشی به رهبری هیئت تحریر الشام (HTS) تحت فرماندهی ابومحمد الجولانی - که در سال ۲۰۱۷ از القاعده جدا شد - حمله‌ای را آغاز کنند. پیشروی نظامی شورشیان فراتر از انتظارات بود، زیرا نیروهای رژیم فروپاشیدند و این گروه‌های اسلام‌گرا توانستند با مقاومت اندک، مناطق استراتژیک کلیدی از جمله شهرهای بزرگ را بازپس بگیرند.

ترکیه با فشارهای داخلی فزاینده‌ای برای حل بحران پناهندگان سوری روبروست. رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان آشکارا تمایل خود را برای دیدار با اسد برای پایان دادن به خصومت‌ها ابراز کرده است. با این حال، دیکتاتور سوریه این پیشنهادها را رد کرده و خروج کامل ترکیه از سوریه را به عنوان پیش‌شرط مذاکره مطرح کرده است. میانجی‌گری روسیه نیز نتوانسته است شکاف موجود را پر کند، و این به رژیم اجازه داده تا حملات خود به ادلب را ادامه دهد. وزرای خارجه ترکیه، روسیه و ایران به اندازه کافی نگران هستند که در آخر هفته در قطر درباره پیامدهای تشدید جنگ داخلی سوریه گفتگو کنند.

ائتلاف‌های در حال تغییر خاورمیانه سرنوشت سوریه را دوباره شکل می‌دهند. زمانی منزوی بود، اما اکنون اسد از حمایت عربستان سعودی و امارات متحده عربی برخوردار است. امارات حتی با ایالات متحده درباره امکان رفع تحریم‌ها علیه دمشق در صورت قطع ارتباط آن با تهران گفتگو کرده است. این ممکن است توافقی باشد که دونالد ترامپ بپذیرد.

در همین حال، اسرائیل تحولات سوریه را پرمخاطره می‌بیند: یا حضور قوی‌تر ایران را در مرزهای خود تحمل کند یا اینکه با گروه‌های اسلام‌گرای تحت حمایت ترکیه روبرو شود. آشفتگی سوریه توجه را از غزه و مسئله فلسطین دور کرده و بحرانی را که نیاز به تمرکز دارد، به حاشیه رانده است. این کشور یادآوری تلخی است که درگیری‌های خاورمیانه عمیقاً به هم پیوسته‌اند و پیامدهای آن‌ها همچنان به طرز خطرناکی غیرقابل پیش‌بینی است.