اردوغان اعتراضات مربوط به زندانی شدن شهردار استانبول را به عنوان «جنبش خشونت» محکوم کرد

نویسندگان: حسین حیات‌سور، توان گومروکچو و جاناتان اسپایسر
۲۴ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۲۰ شب به وقت اروپای مرکزی (GMT+1) | به‌روزرسانی: ۲ دقیقه پیش

خلاصه:

• ترکیه با اعتراضات خیابانی گسترده‌ای در پی بازداشت شهردار استانبول مواجه شده است.

• اکرم امام‌اوغلو، شهردار استانبول، رقیب اصلی سیاسی رجب طیب اردوغان محسوب می‌شود.

• اردوغان حزب مخالف جمهوری‌خواه خلق (CHP) را مقصر ناآرامی‌ها و خسارات معرفی کرد.

• وزیر کشور اعلام کرد که ۱۲۳ افسر پلیس در اعتراضات مجروح شده‌اند.

• رهبر اصلی اپوزیسیون خواستار ادامه تظاهرات سراسری شد.

آنکارا/استانبول، ۲۴ مارس (رویترز) – رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، روز دوشنبه اعلام کرد که اعتراضات علیه زندانی شدن شهردار استانبول به یک «جنبش خشونت» تبدیل شده است و حزب مخالف جمهوری‌خواه خلق (CHP) را مسئول جراحات وارده به نیروهای پلیس و خسارات واردشده به اموال عمومی دانست.

بازداشت اکرم امام‌اوغلو، شهردار استانبول و رقیب اصلی اردوغان، در روز چهارشنبه گذشته باعث گسترده‌ترین اعتراضات خیابانی ترکیه در بیش از یک دهه اخیر شده است. روز یکشنبه، دادگاه وی را در انتظار محاکمه به اتهام فساد مالی، که خودش آن را رد می‌کند، به زندان محکوم کرد.

حزب جمهوری‌خواه خلق (CHP) و حامیان آن می‌گویند که این اتهامات دارای انگیزه سیاسی و غیر دموکراتیک هستند، اما دولت اردوغان این ادعا را رد می‌کند.

با وجود ممنوعیت تجمع‌های خیابانی در بسیاری از شهرها، تظاهرات ضد دولتی که عمدتاً مسالمت‌آمیز بوده، برای ششمین شب متوالی ادامه یافت و صدها هزار نفر در آن شرکت کردند. ازگور اوزل، رهبر حزب CHP، بار دیگر خواستار ادامه این اعتراضات در سراسر کشور شد.

پس از نشست کابینه در آنکارا، اردوغان اظهار داشت که حزب CHP باید از «تحریک» مردم دست بردارد.

او افزود: «ما به‌عنوان یک ملت، با تعجب شاهد حوادثی بودیم که پس از فراخوان رهبر اپوزیسیون برای حضور در خیابان‌ها، از یک عملیات ضدفساد در استانبول به یک جنبش خشونت تبدیل شد.»

اردوغان که ۷۱ سال دارد، تصریح کرد: «حزب مخالف مسئول آسیب‌دیدگی نیروهای پلیس ما، شکسته‌شدن شیشه‌های مغازه‌داران ما و خسارت به اموال عمومی است. آنها باید در پارلمان از نظر سیاسی و در دادگاه از نظر قانونی پاسخگو باشند.»

وزیر کشور ترکیه، علی یرلیکایا، برخی معترضان را به «ایجاد ترور در خیابان‌ها» و تهدید امنیت ملی متهم کرد. او گفت که در طول پنج روز اعتراضات، ۱۱۳۳ نفر بازداشت شده‌اند و ۱۲۳ افسر پلیس مجروح شده‌اند.

یک هیئت از حزب CHP با استاندار استانبول دیدار کرد تا درباره سرکوب معترضان توسط پلیس گفت‌وگو کند. اوزگور چلیک، رئیس حزب CHP در استانبول، گفت که دخالت پلیس در شب یکشنبه «خشونت‌بارترین» اقدام تاکنون بوده است و بسیاری از افراد به بیمارستان منتقل شده‌اند.

ادامه اعتراضات و سرکوب پلیس

ازگور اوزل، رهبر CHP، در جمع صدها هزار نفر در مقابل ساختمان شهرداری استانبول در ساراج‌حانه، بار دیگر خواستار تحریم رسانه‌ها، برندها و فروشگاه‌هایی شد که به گفته او حامی اردوغان هستند. او اتهامات علیه امام‌اوغلو را «بی‌اساس» و «بدون مدرک» خواند.

اوزل گفت: «هرکسی که رجب طیب اردوغان به‌طور ناعادلانه به زندان می‌اندازد، این میدان از او دفاع می‌کند، برای دموکراسی و برای ترکیه.» او همچنین خواستار ادامه اعتراضات شد، در حالی که جمعیت با تکان دادن پرچم‌ها و سر دادن شعارهایی، خواستار استعفای دولت شدند.

او اضافه کرد که حزبش درخواست خواهد داد که امام‌اوغلو تا زمان محاکمه آزاد شود و دادگاه وی به‌طور زنده از شبکه دولتی TRT پخش شود. او همچنین اردوغان را به یک مناظره تلویزیونی دعوت کرد و از معترضان خواست نظم عمومی را رعایت کرده و از درگیری با پلیس خودداری کنند.

بازداشت 'بدون دلیل'

امام‌اوغلو ۵۴ ساله، روز یکشنبه در حالی به زندان فرستاده شد که حزب CHP در انتخابات داخلی خود او را به‌عنوان نامزد ریاست‌جمهوری معرفی کرد. حدود ۱۵ میلیون رأی به نفع او ثبت شد.

بازداشت امام‌اوغلو روز دوشنبه تیتر اول روزنامه‌های ترکیه شد. رسانه‌های اپوزیسیون نوشتند که او به‌عنوان رقیب اصلی اردوغان بازداشت شده است.

حامیان شهردار استانبول اعلام کردند که این اقدام نشان‌دهنده نبود عدالت در ترکیه است.

آدم بالی، یک کارگر ساختمانی ۲۲ ساله، گفت: «فکر می‌کنم در حق امام‌اوغلو بی‌عدالتی شده است. آنها بدون هیچ دلیلی او را به زندان انداختند.»

گروه‌های حقوق بشری و کشورهای اروپایی این بازداشت را نشانه‌ای از پس‌رفت دموکراتیک دانسته و از برخورد پلیس با معترضان انتقاد کردند. آلمان اعلام کرد که این اقدام، عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا را که سال‌ها هدف آن بوده است، «بی‌معنی‌تر از همیشه» کرده است.

نشست کمیته مشترک پارلمانی اتحادیه اروپا و ترکیه که قرار بود روز دوشنبه برگزار شود، به دلیل «نامناسب بودن شرایط فعلی» به تعویق افتاد.

یک مقام CHP اعلام کرد که حزب این هفته به تصمیم دانشگاه استانبول برای لغو مدرک تحصیلی امام‌اوغلو – که برای نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری الزامی است – اعتراض خواهد کرد و وکلای حزب روی درخواست تجدیدنظر درباره بازداشت او کار می‌کنند.

تأثیر اقتصادی

اردوغان که بیش از دو دهه است سیاست ترکیه را در دست دارد و در حال حاضر با هیچ انتخابات نزدیکی روبه‌رو نیست، گفت که تحولات اخیر نشان داده است که حزب CHP شایستگی اداره شهرداری‌ها را ندارد، چه برسد به کل کشور.

او همچنین سعی کرد سرمایه‌گذاران را آرام کند، زیرا هفته گذشته پس از بازداشت امام‌اوغلو، بازارهای مالی ترکیه سقوط کردند. ارزش سهام، اوراق قرضه و لیر ترکیه افت شدیدی داشت، و بانک مرکزی مجبور به مداخله از طریق فروش ارز خارجی و اتخاذ تدابیر تثبیتی شد.

اردوغان گفت: «اولویت اصلی ما حفظ ثبات کلان اقتصادی است. وزارت خزانه‌داری و دارایی، بانک مرکزی و تمام نهادهای مربوطه، با حمایت ما، شبانه‌روز در حال تلاش هستند تا اقدامات لازم را انجام دهند.»

شاخص بورس استانبول (.XU100) روز دوشنبه برخی از ضررهای خود را جبران کرد، اما هفته گذشته با کاهش ۱۶.۶ درصدی، بدترین سقوط خود را از زمان بحران مالی جهانی در اکتبر ۲۰۰۸ تجربه کرده بود.

تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که ترکیه با یک دوره طولانی از ناآرامی‌های سیاسی و عدم اطمینان مواجه خواهد شد.

«این اعتراضات مهم‌ترین و گسترده‌ترین واکنش عمومی در بیش از یک دهه اخیر را نشان می‌دهد و پیش‌بینی مسیر وقایع را دشوار می‌کند.» این را ولفانگو پیکولی، هم‌رئیس شرکت مشاوره تِنیو، گفت.

او افزود: «یک‌بار دیگر، دستور کار سیاسی رئیس‌جمهور اردوغان آسیب جدی به چشم‌انداز اقتصادی ترکیه وارد کرده است.»

گزارش‌های تکمیلی: علی کوچوک‌گوچمن و ازگی ارکویون از استانبول، مرت اوزکان از آنکارا. ویرایش: گرت جونز و ادوارد توبین.