محبوب ترین رهبر فلسطینی زنده؛ آزادی مروان برغوثی می تواند سیاست منطقه را متحول کند

• اخبار روز
• شنبه, ۲۸ بهمن ۱۴۰۲

این مرد ۶۴ ساله، مورد احترام ملی گرایان سکولار و اسلام گرایان است و درخواست آزادی او پس از دو دهه حبس به اتهامات تروریستی می تواند آتش بس را نزدیک تر کند

در زمان وقوع تحولات بزرگ در فلسطین، در مورد مروان برغوثی صحبت می کنند. این رهبر سیاسی ۶۴ ساله که در زندان اسرائیل به اتهام قتل در حبس ابد است، سمبل چشم انداز یک تغییر واقعی در وضعیت موجود است. شهرهای فلسطینی – و دیوارهای بتونی ساخته شده توسط اسرائیل که آنها را محاصره کرده – با دیوارنگاری از برغوتی با دستان دستبند زده او در بالای سر پوشانده شده است.

تقریباً همه نظرسنجی‌ها از زمان حبس او در دو دهه پیش نشان می‌دهد که برغوثی کاندیدای مورد علاقه مردم فلسطین برای ریاست‌جمهوری است، هر چند آن ها نتوانسته اند انتخابات آزاد برگزار کنند، یک نظرسنجی در ماه دسامبر نشان داد که او ۴۰ امتیاز از محمود عباس، رهبر کنونی بسیار نامحبوب، جلوتراست. او بالاتر از نامزدهای حماس از جمله اسماعیل هنیه، رئیس سیاسی این گروه شبه نظامی اسلامگرا نیز قرار داشت.

برغوتی در شرایطی که جناح‌های فلسطینی عمیقاً از هم جدا شده‌اند، در حد وسط عمل می‌کند – مورد احترام ناسیونالیست‌های سکولار و همچنین اسلام‌گرایان است و با بسیاری از آن ها در زندان روابط نزدیک برقرار کرده است. حتی حماس که محافل غرب دوست را – که برغوثی یکی از آنهاست – تحقیر می کند، خواستار آزادی او به عنوان بخشی از توافقنامه پیشنهادی آتش بس غزه شده است.

مروان یکی از هفت فرزندی است که در یک خانواده کشاورز فقیر در روستای کوچک کوبار در کرانه باختری به دنیا آمد، در دوران نوجوانی او جنبش‌های دانشجویی طرفدار فتح را رهبری می‌کرد، حزب سیاسی که توسط یاسر عرفات تأسیس شد و عباس، رئیس‌جمهور فلسطین اکنون رهبر آن است.

در دوران دانشگاهی‌اش، برغوتی چندین بار به زندان افتاد و در انتفاضه نخست توسط اسرائیلی‌ها به اردن تبعید شد تا از مشارکت او در این انتفاضه جلوگیری شود. او در دوران پیشرفت مذاکرات صلح دهه ۱۹۹۰ به اسرائیل بازگشت و از این مذاکرات حمایت کرد. هنگام شکست این مذاکرات که منجر به انتفاضه دوم و خونین‌تر شد، برغوتی نقش گسترده و آشکاری را به عنوان یک سازمان‌دهنده اعتراض بر عهده گرفت.

برغوتی از مقاومت مسالمت آمیز حمایت کرده، اما قهر به عنوان وسیله ای برای پایان دادن به اشغالگری را رد نکرده است

در آن زمان بود که برغوتی مورد توجه گسترده‌تر بین‌المللی قرار گرفت به چهره ای آشنا تبدیل شد. روزنامه‌نگاران فلسطینی و بین‌المللی در مراسم تشییع جنازه و تظاهرات برای گفتگو به دنبال او بودند.

برغوتی خود را «مردی عادی از خیابان های فلسطین» می خواند که ساده و صبور است. رفتار او حاکی از آن است که او چیزی به غیر از این است. بسیاری از کسانی که در آن روزها با او روبرو شدند فکر می کردند که او نماینده یک سازمانگر فلسطینی ی با اعتماد به نفس است که مورد احترام نسل جوان می باشد.

در اسرائیل، برغوثی به عنوان بنیانگذار گردان های الاقصی، شاخه ای از فتح که مجموعه ای از قتل ها و بمب گذاری های انتحاری را انجام داد و اتوبوس ها، رستوران ها و هتل ها را هدف گرفت شناخته می شود. وزارت امور خارجه اسرائیل مقاله ای را منتشر کرد که در آن این “تروریست” قبل از دستگیری در سال ۲۰۰۲؛ به عنوان رهبر گروه های مسلح “به رهبری انتفاضه خونین دوم” معرفی شده بود.

برغوتی در سال ۲۰۰۴ در دادگاهی که به اتهام دست داشتن در پنج قتل محکوم شد، از خود دفاعی نکرد. او از به رسمیت شناختن دادگاه خودداری کرد. در خارج از دادگاه، او اتهامات مبنی بر شرکت در قتل را رد می کند.

برغوتی از مقاومت مسالمت آمیز حمایت کرده است، اما از قهر به عنوان وسیله ای برای پایان دادن به اشغالگری صرف نظر نکرده است. او از زندان نقشی محوری در سیاست فلسطین ایفا کرده است و همچنان خواستار ایجاد یک کشور فلسطینی در کنار اسرائیل است.

مروان برغوتی در روز افتتاحیه محاکمه اش در دادگاه منطقه ای تل آویو در اوت ۲۰۰۲. عکس: برنان لینزلی/AP

نامه‌های او از زندان، که برخی از آنها به صورت غیرقانونی به بیرون فرستاده می‌شود، نشان می‌دهد که او این ایده را که مذاکره مستقیم با اسرائیل به بحران پایان می‌دهد، کنار گذاشته است. او در سال ۲۰۱۵ در روزنامه گاردین نوشت: «مشکل واقعی این است که اسرائیل اشغال را به جای صلح انتخاب کرده و از مذاکرات به عنوان پرده دود برای پیشبرد پروژه استعماری خود استفاده می کند. هر دولتی در جهان این واقعیت ساده را می‌داند و با این حال بسیاری از آنها وانمود می‌کنند که بازگشت به دستورالعمل‌های شکست خورده گذشته می‌تواند به آزادی و صلح برسد.»

او مدت هاست که به عنوان جانشین عباس، رهبر بیمار ۸۸ ساله ای که ریاست تشکیلات خودگردان فلسطینی ی مورد شناسایی جهان را بر عهده دارد اما مانع از برگزاری انتخابات شده است و فلسطینی ها مدام می گویند باید استعفا دهد، شناخته می شود.

عباس به دلیل فساد و هماهنگی با ارتش اسرائیل در تشکیلات خودگردان؛ به شدت منفور است، تشکیلات خودگردان یک سازمان منفعت طلب شناخته می شود که عملاً به یک “پیمانکار فرعی” اشغال تبدیل شده است.

با این حال، عباس جلوی هدف های برغوتی را گرفته است. طحانی مصطفی، تحلیلگر ارشد فلسطین در اندیشکده گروه بین‌المللی بحران، می‌گوید “عباس هر راهی را برای جانشینی مشروع خود از بین ببرده است”.

او همچنین در همین ماه گفت: عباس می‌داند که در موقعیتی فوق‌العاده ضعیف قرار دارد. و قدرت خود را کاملا متمرکز کرده است.

مهمتر از آن، اسرائیل هیچ تمایلی برای آزادی این سیاستمدار محبوب نشان نداده است. اسرائیل از آزادی او در مبادله بیش از ۱۰۰۰ اسیر فلسطینی در سال ۲۰۱۱ با یک سرباز که توسط حماس نگهداری می شد، خودداری کرد. یحیی سنوار، طراح اصلی حمله ۷ اکتبر و رئیس حماس در غزه، در این مبادله آزاد شد.

آزادی برغوثی ، اگر رخ دهد، لحظه ای برای تحول در سیاست فلسطین خواهد بود. خلیل شیکاکی، که بیش از دو دهه به عنوان مدیر مرکز سیاست و تحقیقات فلسطین؛ از فلسطینی ها نظرسنجی کرده است، می گوید: «برغوتی محبوب ترین رهبر فلسطینی زنده است».

گاردین – برگردان: حمید پارسا